Manyetik Kutupların Değişimine Tanık Olabilirsiniz

Hayal edin, bir sabah herkes uyanıyor ve pusulaların Kuzey ucunun Güneyi gösterdiğini fark ediyor. Meseleden ilk kez haberdar oluyorsanız size geldiği kadar tuhaf bir durum değil bu. Dünya'nın manyetik kutuplarındaki değişim mavi gezegenimizin geçmişinde yaşanagelmiş. Tabii, bir gecede değil.

Gezegenimizin çift kutuplu manyetik alanı binlerce, milyonlarca yıl boyunca aynı şekilde kalıyor ancak tam olarak bilinmeyen sebeplerden bazen zayıflıyor ve tahminen birkaç bin yıldan fazla süre zarfında yönünü değiştiriyor.

Bugün ise İtalya, Fransa, Colombia Üniverrsitesi ve California, Berkeley Üniversitesi’nden bilim adamlarının oluşturduğu takımın ortaya koyduğu keşif gösteriyor ki son dönüşüm 786.000 yıl önce oldukça hızlı gerçekleşmiş, yani 100 yıldan az sürede.

Berkeley’de ihtisas öğrencisi olan Courtney Sprain “Paleomanyetik veriler oldukça iyi. Dönüşüm esnasında neler olduğu ve bunun ne kadar hızla gerçekleşebileciğini gösteren en iyi kayıtlardan birine sahibiz.” Diyor.

Berkeley Jeokronoloji Merkezi yöneticisi ve Berkeley’de yeryüzü ve gezegen bilimi misafir profesörü olan Paul Renne ve ihtisas öğrencisi Sprain’in birlikte kaleme aldıkları çalışmaları Geophysical Journal International’ın Kasım sayısında yer alacak, ayrıca internette de mevcut.

Dönüşüm Kanser Oranı Ve Elektrik Şebekelerini Etkileyebilir

Keşif, Dünya manyetik alan kuvvetinin normalden 10 kat  hızlı azaldığı gösteren yeni bir bulguyla ortaya çıktı.

Manyetik dönüşüm, Dünya'nın demir çekirdeğindeki çevirim tarafından idare edilen esasen gezegenin tamamında gerçekleşen bir olaysa da, jeolojik ve biyolojik kayıtlardaki epey araştırmaya karşın geçmiş dönüşümlerle bağlantısı olan herhangi belgelenmiş felaket yok. Bugün yine de, benzer bir dönüşüm potansiyel olarak elektrik şebekelerimize zarar verebilir.

Manyetik alan, yaşamı Güneş’ten gelen enerji parçacıkları ve kozmik ışınımlara karşı korur. Dünya'nın bu görünmez kalkanındaki dönüşüm esnasında, bir zayıflama veya geçici kayıp genetik mutasyonlara neden olabilecek etkenler nedeniyle kanser oranlarını arttırabilir.

Renne’nin söylediğine göre; “Bu durumun biyolojik tesirlerinin ne olacağı hususunda daha fazla mesai harcamalıyız.”

Volkanların Kül Tortularından Fırtınayı Tarihleme

Yeni buluş, İtalya’da Doğu Roma Apenin Dağları’nın Sulmona çanağında yeni açığa çıkmış antik göl tortularının katmanlarındaki manyetik alan merkezlemelerinin ölçümlerine dayanmakta. Göl tortuları, belirli aralıklarla püsküren Sabatini, Vezüv ve Alban Tepeleri yakınındaki volkanları içeren geniş bir volkan bölgesinin hakim rüzgar yönündeki başlıca göl olarak, Roma volkan bölgesinden püsküren kül katmanlarını içermekte.

Ayaktaki Leonardo Sagnotti, meslekdaşı Giancarlo Scardia ise paleomanyetik
analiz için örnek topluyor.

Roma’nın Jeofizik ve Volkan Bilimi Ulusal Enstitüsü’nden Leonardo Sagnotti öncülüğündeki İtalyan araştırmacılar antik göl tabanında birikmiş tortular içindeki manyetik alan yönlerini ölçtüler.

Sprain ve Renne yaygın olarak kayaların yaşını belirlemede kullanılan bir yöntem olan argon-argon tarihlemesini kullandılar. Bu tarihler meslektaşları ve sabık Berkeley  doktora sonrası çalışanı Fransa, Gif-Sur-Yvette’de Çevre ve İklim Bilimleri Laboratuarı’ndan Sebastien Nomade tarafından onaylandı.

Göl tortularının, 10.000 yıldan fazla dönemde yüksek ve sabit oranda tortulaşması nedeniyle, takım manyetik değişimi gösteren katmanın tarihini değerlendirebildi, tam 786.000 yıl önceye giden bu katmana Matuyama-Brunhes geçişi adını verdiler. Bu tarih, dönüşümü 770.000 ve 795.000 yıl öncesinde yerleştiren önceki çalışmadan açık ara daha kesin.

Soldan sağa,
Biaggio Giaccio, Gianluca Sotilli, Courtney Sprain ve Sebastien Nomade.
Göl tortularını içeren volkanik kül katmanı başlarının üstünde görülebilir. Sotilli  ve Sprain manyetik dönüşümün gerçekleştiği katmanı işaret ediyorlar.

Renne: “Harika olan şu ki, dönüşen kutuplardan aslında arasında hiçbir bağlantı olmayan bir alana gidiyorsunuz, bu da çok çabuk gerçekleştiği anlamına geliyor, muhtemelen 100 yıldan kısa bir sürede. Bir sonraki dönüşümün bunda olduğu kadar ani olup olmayacağını bilmiyoruz.”

Renne sözlerini şöyle tamamlıyor: "Ne olursa olsun bu yeni bulgu, modern uygarlığa yeni bir sorunu işaret ederken, yeryüzünün neden ve nasıl manyetik alanının bölüm bölüm kutuplarını dönüştürdüğünü araştırmacıların anlamasında yardımcı olacak."

 Robert Sanders / UC Berkeley News Center 14.10.14

 Utku Cem 15.10.14